شمش فولادی چیست ؟

شمش فولادی (Ingot) چیست؟

شمش فولادی؛ قطعه ای است که از متریال خالص فولاد تشکیل شده که با استفاده از فرآیند ریخته گری تولید می شود و از این شمش فولاد برای تولید سایر محصولات استفاده می گردد. به این دلیل است که شمش در صنعت فولاد یک محصول میانی محسوب می شود.

شمش فولاد نخستین محصول به دست آمده از فرآیندهای فولاد‌سازی است که قابل حمل می باشد. این محصول به‌ صورت جامد تولید می شود و در ابعادی است که قابل حمل باشد. باید گفت درواقع فرایند شمش سازی یکی از فرایندهای میانی نورد فولادها می باشد و ماده‌ی اولیه‌ ی صنایع پایین ‌دستی بحساب می آیند.

فرایند شمش سازی، در اثر منجمد شدن فلز مذاب در قالب صورت می گیرد و چندین هدف را دنبال می‌کند. در این مقاله قصد داریم ضمن آشنایی با مفهوم شمش فولادی، انواع مختلف آن را بررسی کرده و ویژگی و کاربرد هر یک را شرح دهیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

انواع شمش بر اساس جنس :

1. شمش قلع : این فلز نرم ، رنگی نقره ای داشته و برای محافظت در برابر خوردگی و اکیسده نشدن شمش در هوا پوشانده می شود. قلع از سنگ معدن استخراج شده و رسانای الکتریکی بسیار خوبی دارد . برای شکل دهی بسیار انعطاف پذیر تر است ؛ اما از طرفی بسیار آسیب پذیر بوده و به هیچ وجه در سازه ها و ساختارها استفاده نمی گردد زیرا به راحتی و حتی با دست قابل تغییر شکل است. این شمش در کشورهای چین ، مالزی ، برزیل و .. از سنگ معدن استخراج شده و در دو مدل تولید می شود:

   1.1-شمش قلع اندونزی
   1.2-شمش قلع مالزی

2. شمش آنتیموان : این فلز رنگ روشن سفید – نقره ای و درخشانی داشته و در برابر شرایط آب و هوایی بسیار مقاوم است. از این فلز برای سخت شدن فولاد استفاده می گردد ؛ اما کاربردهای فراوان دیگری مانند استفاده در باتری ، محافظ کابل ، ساخت قطعات الکتریکی ، صنایع لوله کشی و .. نیز دارد.
3. شمش سرب درجه : شمش سرب دارای بالاترین درجه خلوصی است . شمش سرب نه تنها از نظر هزینه بسیار مقرون به صرفه می باشد بلکه کیفیت بسیار بالایی نیز دارد ؛ بنابراین پراستفاده ترین شمش در ایران می باشد. خوشبختانه بازار فلزات ایران توانسته بخش زیادی از نیاز بازار ایران به این شمش را رفع کرده و تولید داخلی این محصول رضایت بخش و با در حد استانداردهای جهانی است.

انواع شمش فولادی (Ingot):

شمش فولادی باتوجه به ویژگی ها و کاربردهایی که دارد به سه دسته تقسیم می شود که عبارت اند از:

• بیلت (Billet):

  شمش بیلت یا شمشال یکی از انواع شمش های فولادی  می باشد که دارای سطح مقطع مربع و یا دایره و طول نسبتا زیاد است. همچنین بیلت یکی ازتولیدات فرآورده میانی نورد پرطرفدار می باشد.
  بیلت دارای طول بلندتری نسبت به شمش فولاد می باشد و همین امر سبب شده که از بیلت در تولید مفتول و میلگرد یعنی محصولاتی که به طول بیشتر نیاز دارند، استفاده شود. سطح بیلت دارای عرضی کمتر از ۱۵ سانتی‌متراست.

  بیلت یا شمشال در گروه های 3sp و 5sp تولید می‌شود، این دوگروه تفاوت هایی بایکدیگر دارند که مهم ترین این تفاوت ها عبارت اند از:
  بیلت 3sp نسبت به بیلت sp5 دارای انعطاف ‌پذیری بالاتری می باشد.
  بیلت 5sp نسبت به بیلت 3sp از مقاومت و استحکام بیشتری برخورداراست.

• بلوم (Bloom):
  
  بلوم یا «شمسه» در واقع همان بیلت می باشد که سایزی متفاوت دارد. در واقع بلوم بیلت با طول بلندتر است که سطح مقطع بزرگ‌ تری نیز دارد. به این دلیل است که اغلب بیلت و بلوم در یک گروه قرار می گیرند. از بلوم بیشتر برای ساخت ریل، سپری، ناودانی، قوطی و … استفاده می کنند.
  نام بلوم در گذشته بیشتر بکارگرفته می شد اما امروزه تجار این صنعت نام این محصول را به فابریک تغییر داده اند هر چند که هنوز افرادی به این محصول بلوم هم می‌گویند.
  
  

• اسلب (Slab):

  اسلب که  تختال نیز گفته می شود از شناخته شده ترین نوع شمش ها محسوب می شود. ابعاد اسلب به گونه ایی می باشد که عرض آن نسبت به ضخامت بزرگی قابل ملاحظه ای پیدا نموده و دارای سطح مستطیلی است به همین دلیل به آن تختال نیز گفته می شود.
  در واقع این شمش  فولادی، حالتی تخت دارد. این موضوع باعث می شود که تختال برای تولید محصولی مانند ورق فولادی گزینه ی مناسبی محسوب شود.

کاربرد انواع شمش فولادی:

با تعریفی که از جایگاه شمش فولادی در صنعت فولاد گفته شد، می توان پی برد که کاربرد شمش فولادی، تولید محصولات نیمه نهایی و گاها محصولات نهایی فولادی می باشد.

برفرض مثال برای تولید یک محصول نیمه پایانی مانند ورق از اسلب استفاده می شود. البته باید گفت که کارگاه هایی در ایران هستند که از بیلت و بلوم نیز برای تولید ورق استفاده می کنند. اما اغلب برای تولید ورق آهن از اسلب استفاده می شود از دیگر محصولاتی که برای تولیدش از اسلب استفاده می شود لوله های درزدار می باشند.

برای تولید مقاطعی نظیر میلگرد، مفتول، ناودانی، تسمه، تیرآهن و انواع ریل از بلیت و بلوم  استفاده می نمایند. در واقع به نوعی می توان گفت که هرکدام از انواع شمش های فولادی کاربردهای ویژه ایی دارند. علت تولید شمش با مشخصات متفاوت نیز همین موضوع می باشد.

سخن آخر اینکه بطورکلی شمش فولاد با انواع اش در صنعت فولادی از اهمیت زیادی برخوردار است که بصورت قابل حمل تولید می شود، امید است که مطالب گفت شده در ارتباط با شمش فولاد برای شما مفید واقع شود و بتوانید اطلاعات مورد نیازتان را از این طریق کسب کنید.