امروز صنعت لوله و اتصالات به یک صنعت پرکاربرد در صنایع مختلف از جمله در صنایع بالادستی بدل شده است. لوله و اتصالات، مجموعه ای از قطعات قالب گیری شده یا ماشین کاری شده است که همراه با لوله ها با روشی خاص، خطوط لوله کشی، ساختاری یک کارخانه یا صنایع مختلفی همچون صنایع بالادستی را تشکیل میدهند. همینطور از رایج ترین لوازم جانبی آنها میتوان به فلنج ها، آرنج، سه راهی، تقلیل دهنده ها یا کاهنده، گردن یا کوپلینگ، دریچه ها، واشر و پیچ و… اشاره کرد. در واقع مهمترین کاربرد اتصالات، تغییر مسیر و انشعاب و تغییر سایز است که با این کار میتواند خطوط لوله و انشعاب را به تجهیزات دیگر متصل نماید.
همچنین در حوزه تامین قطعات و اتصالات، بویژه قطعه سازی صنعتی با توجه به اینکه کشور ما در تحریم است و تامین بسیاری از قطعات با سختی همراه شده است، این تامین قطعات و اتصالات می تواند برای صنایع مختلف بسیار سودمند باشد. مثلا در نظر بگیرید یک دستگاه به خوبی کار میکند و پس از چندی یک قطعه کوچک یا حتی بزرگ آن از کار می افتد یا معیوب می شود، لذا قطعه سازی و تامین قطعات می تواند مجددا آن دستگاه را به راه اندازد و چرخ صنایع لنگ نماند. از جمله در روش ماشینکاری که با استفاده از فرایندهایی چون تراشکاری، فرزکاری، تراش CNC، فرز CNC، بورینگ، اره کشی، خانکشی، صفحه تراشی و سنگ زنی صورت میپذیرد، بسیاری از صنایع بالادستی نفت و پتروشیمی، صنایع فولاد و آلومینیوم و… از آن بهره مند می شوند.
صنایع بالادستی چه صنایعی هستند؟
صنایع بالادستی یا پایین دستی در اصل اصطلاحی است که بیشتر در صنعت نفت و گاز یا پتروشیمی صحبت از آن میشود. اینکه گفته میشود صنایع بالادستی، در واقع به یک بخش از پروسه تولید در صنعت اشاره دارد که قبل از سایر فرآیندهای تولید است و در بالای همه قرار می گیرد. مثلا در صنعت نفت و گاز، به مراحل اکتشاف، استخراج، انتقال و عرضه به پالایشگاه ها را صنایع بالادستی نفت و گاز میگویند. در مقابل صنایع بالادستی نیز صنایع پایین دستی قرار دارد که در صنعت نفت و گاز به بخش انتقال و عرضه فرآورده های نفت و گاز به دست مصرف کننده گفته میشود و همینطور خود پالایشگاه ها و پتروشیمی ها را شامل می شود.
حال اینکه با توجه به ماهیت صنایع بالادستی که شامل اکتشاف، استخراج، انتقال و عرضه به پالایشگاه ها میباشد، نقش تامین قطعات و اتصالات که از کاربرد بالایی در خطوط انتقال برخوردار هستند، پرواضح است. با اینحال با توجه به اینکه صنایع بالادستی در حوزه اکتشاف و استخراج و همینطور انتقال و ذخیره سازی و… فعالیت دارند، به تعمیرات از نوع اتصال نیاز مبرمی خواهند داشت. و در این میان اتصالات فلنج به علت جداسازی راحت، بسیار محبوب و پر استفاده هستند. آنها قادر میباشند تا لوله را به اقلام پایینی دیگر همچون شیرآلات و لرزه گیر و…اتصال دهند.
اتصالات پرکاربرد در صنایع بالادستی
همانطور که اشاره کردیم، صنایع بالادستی به صنایعی گفته میشود که بیشتر در بخش اکتشاف و استخراج، انتقال و عرضه به پالایشگاه ها فعالیت دارند که اتصالات نقش مهمی در آن بر عهده دارد. اتصالات نیز بسیار گسترده هستند که اعم از اتصالات مغز، اتصالات بوشن، اتصالات سه راهی اتصال، اتصالات سردنده، اتصالات زانویی، اتصالات فلنج و اتصالات فولادی هستند. اما از میان این اتصالات، برخی در صنایع بالادستی بیشتر کاربرد دارند. از جمله اتصالات فلنج که دو لوله با قطرهای مختلف را به هم متصل میکند و همینطور اتصالات فولادی که به دو شکل خشک و فلزی است و از طریق پیچ کردن، دو قطعه را به هم متصل می کند. با اینحال اتصالات فلنج اهمیت و کاربرد زیادی در صنایع بالادستی دارند و به جهت اینکه جداسازی آنها بسیار راحت است، بیشتر مورد توجه هستند.
اتصالات فلنج و انواع آن
فلنج ها جزء ضروری بسیاری از سیستم های لوله کشی هستند و کاربردهای متنوعی از جمله در صنایع بالادستی دارند. از آنها برای اتصال قسمت های مختلف سیستم و بستن محفظه یا سیلندر ایمن استفاده میشود. زیرا ماده داخل آن با بیرون متفاوت است. همچنین قطعاتی که به هم متصل میشوند، میتوانند لوله ها، شیرها، پمپ ها یا عناصر دیگر باشند. همینطور فلنج ها انواع گوناگونی دارند که عبارتند از:
فلنج رزوه ای (دنده ای)
فلنج رزوه ای (Threaded Flange) شامل فلنجی است که به لوله رزوه میشود. این فلنج ها بسیار شبیه فلنج های لغزنده هستند. اما تفاوت آنها عمدتا در این است که فلنج رزوه دار متناسب با یک لوله با قطر داخلی خاص است. مزیت آن عدم نیاز به جوش است و عیب آن این است که تا حدودی ضخیم است و هزینه آن نیز بیشتر است.
فلنج لغزنده
این نوع فلنج ها که با عنوان فلنج های لغزنده (Slip on Flange) شناخته میشوند، دارای گردن کوتاهی هستند که همین باعث افزایش مقاومت و ظرفیت بارگذاری فلنج می شود. بنابراین از آن در لوله های فشار قوی استفاده می گردد. آنها عمدتا در نیروگاه های تولید برق، صنعت نفت و گاز، صنایع شیمیایی و… استفاده میشوند.
فلنج مفصلی
فلنج های مفصلی (Lap Joint Flanges) شباهت زیادی به انواع دیگر فلنج ها دارند. با اینحال دارای ظاهر برجسته هستند. ظرفیت نگهداری فشار آنها کم است و مقاومتشان از فلنج های گردن جوشی که در ادامه خواهیم گفت، خیلی بیشتر نیست. از این نوع فلنج ها در کاربردهای غیر بحرانی فشار کم استفاده میشود.
فلنج گردن جوش
فلنج گردن جوش ( Weld Neck Flange) دارای سوراخ هایی است که باعث میشود با قطر داخلی لوله یا اتصال منطبق شوند. به طوری که هیچ محدودیتی برای جریان وجود نداشته باشد. این کار از تلاطم در مفصل جلوگیری میکند و فرسایش را کاهش میدهد. این نوع فلنج ها عمدتا در خدمات حیاتی استفاده میشود که در آن اتصالات جوش داده شده نیاز به بررسی رادیوگرافی دارند.
فلنج کور فلنج های کور (Blind Flanges) معمولا در کاربردهای فشار بالا استفاده میشوند. آنها معمولا برای آب بندی انتهای سیستم لوله ها، دریچه ها و دهانه های مخازن تحت فشار، برای جلوگیری از جریان مایعات یا گازها استفاده میشوند. از آنجائیکه که آنها قطر داخلی استاندارد ندارند، این فلنج ها برای کاربردهای فشار بالاتر و دمای بالاتر ایده آل هستند.
فلنج کاهنده
فلنج کاهنده (Reducing Flanges) برای اتصال لوله های بزرگتر و کوچکتر بدون نیاز به استفاده از کاهنده است. برای انجام این کار، اندازه فلنج باید برابر با قطر بزرگترین باشد. آنها بهترین جایگزین برای اتصال لوله های با اندازه های مختلف هستند. همچنین آنها نباید در جاهایی استفاده شوند که انتقال می تواند ناگهانی باشد و باعث آشفتگی نامطلوب گردد. مانند پمپ
فلنج یکپارچه
فلنچ یکپارچه (integral flange) یا جوش دارای فلنج دایره ای است که برای اتصال دو لوله طراحی شده است. آنها با گردن نازل یا مخزن یا دیواره لوله با هم ذوب میشوند. در واقع آنها توسط اشکال دیگر جوشکاری جوش داده میشوند یا ثابت شده و یک ساختار یکدست بین فلنج یکپارچه و بخشی که ما آن را به آن وصل میکنیم ایجاد میکند. از فلنج های یکپارچه در صنعت نفت و گاز، صنایع شیمیایی، لوله کشی، صنایع تولیدی، نیروگاه، مبدل های حرارتی و… استفاده میشود.
با اینحال ما در گروه صنعتی آسیا استیل با سابقه ای نزدیک به دو دهه فعالیت، طیف گسترده ای از قطعات و اتصالات، از جمله انواع اتصالات فلنج را برای صنایع مختلف، از جمله صنایع بالادستی عرضه کرده ایم که میتوانند به شما کمک کنند تا نتیجه ای حرفه ای به دست آورید. محصولاتی که هم در کیفیت و هم در قیمت رقابتی بوده و از استانداردهای بین المللی نیز برخوردار میباشند.
